مصالح ساختمانی مورد نیاز برای ساخت‌وساز

ساخت‌وساز، به عنوان یکی از پایه‌های اصلی توسعه شهری و عمرانی، نیازمند بهره‌گیری از مصالح متنوعی است که هر یک نقش کلیدی در ایمنی، دوام، زیبایی و کارایی سازه ایفا می‌کنند. انتخاب مصالح ساختمانی مناسب نه‌تنها بر کیفیت نهایی پروژه تأثیرگذار است، بلکه در هزینه‌ها، زمان اجرا و نگهداری نیز نقش تعیین‌کننده دارد. از مصالح ابتدایی مانند آجر، سیمان و بتن گرفته تا عناصر نوین مانند عایق‌های حرارتی و پنجره‌های دو جداره، هرکدام بسته به نوع سازه، اقلیم منطقه و اهداف پروژه باید با دقت انتخاب شوند. در این مقاله با مهم‌ترین مصالح ساختمان سازی مورد استفاده در مراحل مختلف ساخت‌وساز آشنا خواهیم شد و به کاربردها و ویژگی‌های آن‌ها خواهیم پرداخت.

جدول مصالح ساختمانی برای ساخت‌وساز

انتخاب صحیح مصالح ساختمانی تأثیر بسزایی در استحکام، زیبایی و دوام سازه دارد. جدول مصالح مورد نیاز ساختمان، دسته‌بندی اصلی مصالح ساختمانی را به همراه کاربردهای هر یک ارائه می‌دهد تا راهنمایی مفیدی برای معماران و سازندگان باشد.

لیست آهن‌آلات مورد استفاده در ساختمان‌سازی

در صنعت ساختمان‌سازی بخش زیادی از اسکلت‌بندی یک سازه را آهن‌آلات تشکیل می‌دهد و به همین دلیل مواردی که در ادامه توضیح می‌دهیم را در دسته مصالح اسکلت‌بندی قرار داده‌اند. هر یک از مصالح فولادی که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند که در فازهای مختلف ساخت‌وساز به کار گرفته می‌شوند. آگاهی از این ویژگی‌ها برای مهندسان در طراحی و اجرای پروژه‌ها بسیار ضروری است؛ چرا که هر یک از این مصالح توانایی منحصربه‌فردی در برابر بارگذاری‌های مختلف دارند. در ادامه بیایید با چند مورد از مصالح اسکلت‌بندی آشنا شویم:

1. نبشی

در بخش‌هایی از سازه که نیاز به تقویت اتصال و تحمل نیروهای پیچیده وجود دارد استفاده از نبشی انتخابی هوشمندانه است. این مقاطع فولادی به طور معمول در اتصال بخش‌های مختلف فلزی به کار می‌روند. یکی از ویژگی‌های برجسته نبشی امکان استفاده آن در فضاهای محدود و طراحی‌های خاص است؛ به‌ویژه در پروژه‌های سنگین، این مقاطع به‌عنوان عامل تقویتی در کنار سایر مقاطع فولادی به کار می‌روند.

کاربرد های نبشی در ساختمان سازی عبارتند از:

• تقویت نقاط اتصال در اسکلت فلزی

نبشی‌ها برای افزایش استحکام و جلوگیری از جابه‌جایی قطعات در محل اتصال تیرها و ستون‌ها استفاده می‌شوند.

• استفاده در ساخت ستون‌های فلزی و تقویت دیوارها

این مصالح برای افزایش مقاومت ستون‌ها و دیوارهای فلزی در برابر نیروهای فشاری و برشی کاربرد دارد.

• کاربرد در چارچوب‌های فلزی

به‌عنوان فریم نگهدارنده برای ایجاد ساختارهای منظم در سازه‌ها نیز از نبشی استفاده می‌شود.

برای اطلاع از قیمت نبشی صفحه لینک شده را بازدید کنید.

2. ناودانی

به مقاطع فولادی با شکل حرف U که برای تحمل بارهای محوری و جانبی طراحی شده‌اند و معمولاً در پروژه‌های ساختمانی به کار می‌روند ناودانی گفته می‌شود. مهم‌ترین ویژگی این مقاطع ساختار منحصربه‌فرد آن‌ها است که باعث توزیع یکنواخت فشار و کاهش بارگذاری متمرکز در برخی بخش‌ها می‌شود. استفاده از ناودانی در اتصالات پیچیده و به‌ویژه در ساخت خرپاها و سازه‌های فلزی از جمله راهکارهای معمول در طراحی‌های مهندسی است.

کاربردها:

• به‌کارگیری در ساخت تیرهای اصلی و فرعی

این مقطع فولادی در افزایش ظرفیت باربری و توزیع یکنواخت نیروها در اسکلت‌های فلزی مؤثر است.

• تقویت سازه‌های فلزی و خرپاها

از ناودانی در ساخت خرپاها و سایر ساختارهای فلزی سبک‌وسنگین نیز استفاده می‌شود.

• ایجاد استحکام و توزیع یکنواخت بار

استفاده از ناودانی در ساختمان مانع از تمرکز تنش در نقاط خاص شده و طول عمر سازه را افزایش می‌دهد.

شما می‌توانید برای خرید ناودانی از سایت آرسس اقدام کنید و از مزیت های فروش این شرکت بهره مند شوید.

3. تیرآهن

یکی از مهم‌ترین مقاطع فولادی که برای تحمل بارهای سنگین طراحی شده است تیرآهن‌ها هستند. این مقاطع که به‌ویژه در سازه‌های بلند و بزرگ استفاده می‌شوند ظرفیت بالایی در تحمل بارهای عمودی دارند. تیرآهن‌ها با توجه به ساختار خاص خود توانایی جذب نیروهای مختلف را در سطوح گسترده‌تری فراهم می‌آورند. این ویژگی باعث شده است که تیرآهن‌ها در ساخت اسکلت‌های فلزی، پل‌ها و دیگر سازه‌های عظیم کاربرد گسترده‌ای داشته باشند.

کاربردها:

• استفاده در ساخت تیرهای اصلی و فرعی

برای انتقال بارهای ثقلی و تضمین پایداری سازه‌های فلزی تیرآهن به کار می‌رود.

• به‌کارگیری در ساخت اسکلت فلزی

تیرآهن همیشه جزئی جدایی‌ناپذیر از سازه‌های بلندمرتبه و پل‌ها محسوب می‌شود.

• مقاوم‌سازی سازه‌ها در برابر بارهای سنگین

این مقطع فولادی با پخش نیروی وارد شده مقاومت ساختمان را افزایش می‌دهد.

4. میلگرد

میل‌گردها به‌عنوان یکی از اجزای اساسی در تقویت بتن‌های مسلح و فونداسیون‌ها شناخته می‌شوند. این مقاطع فولادی که به طور معمول در ستون‌ها، سقف‌ها و دیوارهای بتنی به کار می‌روند عملکرد بسیار بالایی در افزایش مقاومت کششی بتن دارند. میل‌گردها با ویژگی‌های خاص خود نقش حیاتی در تقویت سازه‌ها و جلوگیری از ترک‌خوردگی بتن در برابر فشارهای سنگین ایفا می‌کنند.

کاربردها:

• تقویت بتن‌های مسلح در ستون‌ها و دیوارها

استفاده از میل‌گرد از ترک‌خوردگی و شکستگی بتن جلوگیری کرده و استحکام آن را افزایش می‌دهد.

• استفاده در فونداسیون‌ها و دال‌ها

در برخی پروژه‌ها میل‌گرد می‌تواند برای توزیع بارهای وارده و جلوگیری از نشست نامتوازن به کار رود.

• جلوگیری از ترک‌خوردگی بتن تحت فشار

زمانی که امکان ترک خوردن بتن وجود دارد استفاده از میل‌گرد باعث جذب نیروی کششی و کاهش ضعف بتن در برابر کشش می‌شود.

لیست مصالح بنایی مورد استفاده در ساختمان‌سازی

اگر یک ساختمان را به بدن انسان تشبیه کنیم آهن‌آلات نقش استخوان‌ها را دارند و مابقی مواد اولیه‌ای که تشکلی دهنده بنا هستند و نقشی مشابه پوست و گوشت در بدن انسان دارند مصالح بنایی هستند. این مصالح باید ویژگی‌هایی چون مقاومت در برابر بارهای مختلف، توانایی تحمل شرایط محیطی و طول عمر بالا را داشته باشند تا از لحاظ ایمنی و اقتصادی بهینه باشند. هرکدام از این مواد در پروژه‌های مختلف کاربردهای خاص خود را دارند و می‌توانند عملکرد مناسبی در طراحی‌های مختلف ایجاد کنند. در اینجا به معرفی و بررسی برخی از این مصالح پرکاربرد پرداخته می‌شود:

1. آجر

ما مصالحی که با استفاده از خاک رس و دیگر ترکیبات معدنی ساخته می‌شوند و پس از پخت در کوره‌های داغ تبدیل به مکعب‌هایی مستحکم و مقاوم می‌شوند را با نام آجر می‌شناسیم. این قطعات به دلیل ویژگی‌هایی همچون استحکام بالا در برابر فشار و مقاومت در برابر شرایط جوی، در پروژه‌های مختلف از ساخت فونداسیون گرفته تا دیوارهای بیرونی کاربرد زیادی دارند.

کاربردها:

• استفاده در دیوارهای باربر برای مقاومت در برابر فشارهای وارده

بهره‌گیری از آجر تحمل بارهای عمودی را بهبود می‌بخشد و سازه را مقاوم می‌سازد.

• به‌کارگیری در نمای ساختمان برای زیباسازی و ایجاد ظاهری کلاسیک و مقاوم

یک نمای آجری علاوه بر جذابیت بصری در برابر شرایط جوی نیز مقاومت بالایی دارد.

2. بلوک سیمانی

این مصالح که از ترکیب سیمان، ماسه و آب ساخته می‌شوند با ویژگی‌های خاص خود در صنعت ساختمان‌سازی به‌عنوان گزینه‌ای با عملکرد بالا شناخته می‌شوند. بلوک سیمانی با داشتن ویژگی‌هایی مانند نصب سریع، وزن مناسب و مقاومت مطلوب در برابر بارگذاری‌ها در ساخت دیوارها، پارتیشن‌ها و حتی فونداسیون‌ها مورد استفاده قرار گیرند. ازآنجاکه این مصالح عایق حرارتی و صوتی مناسبی هستند به‌ویژه در پروژه‌های مسکونی و تجاری استفاده می‌شوند.

کاربردها:

• استفاده در ساخت دیوارهای داخلی و پارتیشن‌های سریع‌الساخت

در چنین مواردی استفاده از بلوک باعث تسریع فرایند ساخت‌وساز و کاهش هزینه‌ها می‌شود.

• ساخت دیوارهای خارجی برای کاهش انتقال حرارت و بهبود عایق‌بندی

به‌کارگیری بتن به عنوان یک عایق مناسب موجب بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان نیز می‌شود.

• به‌کارگیری در ساختمان‌های تجاری و صنعتی برای سرعت در اجرا و استحکام

این مصالح به دلیل سبکی و مقاومت بالا در بسیاری از پروژه‌های تجاری و صنعتی استفاده می‌شود.

3. ملات

منظور از ملات در ساختمان‌سازی ترکیبی است از مواد مختلف که به طور تخصصی برای پیوند و اتصال مصالح دیگر به کار می‌روند. این مواد عموماً از سیمان، آهک و ماسه تشکیل شده و به دلیل ویژگی‌های پیونددهنده‌ای که دارد برای ساخت دیوارها، فونداسیون‌ها و دیگر بخش‌های سازه‌ای استفاده می‌شود. قدرت چسبندگی بالا و مقاومت در برابر شرایط جوی این ماده را به انتخابی ایده‌آل برای ایجاد پیوندی محکم و پایدار میان مصالح مختلف تبدیل کرده است.

کاربردها:

• استفاده در ساخت و چسباندن مصالح به یکدیگر در دیوارها

یک ملات با کیفیت موجب اتصال پایدار و جلوگیری از نفوذ آب‌وهوا در بین مصالح می‌شود.

• به‌کارگیری در فونداسیون‌ها برای ایجاد یک اتصال مقاوم

ملات در افزایش دوام سازه و یکپارچگی آن نقش مهمی دارد.

• بهبود استحکام سازه با ترکیب صحیح مواد مختلف

استفاده از ملات ساخته شده با مواد باکیفیت خواص فیزیکی و شیمیایی مطلوبی برای پیوند اجزا ایجاد می‌کند.

4. بتن

بتن نیز مخلوطی از سیمان، ماسه، سنگ‌ریزه و آب است که به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در ساخت‌وسازهای مدرن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده به دلیل قدرت تحمل بار بالا، مقاومت در برابر شرایط محیطی و شکل‌پذیری عالی در سازه‌های عظیم، از جمله پل‌ها، سدها و برج‌ها کاربرد گسترده‌ای دارد. بتن به‌عنوان یکی از پایه‌های اصلی در ساختمان‌سازی به شمار می‌رود و به دلیل دوام بالا و انعطاف‌پذیری که دارد انتخابی محبوب برای سازه‌های بلند و مقاوم است.

کاربردها:

• ساخت فونداسیون‌های مقاوم و پایدار

بتن می‌تواند از نشست نامتقارن جلوگیری کرده و استحکام پایه ساختمان را افزایش می‌دهد.

• به‌کارگیری در ستون‌ها، دیوارها و سقف‌ها

برای تحمل بارهای ثقلی و جانبی بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• استفاده در ساخت پل‌ها، سدها و سایر سازه‌های عظیم

این مصالح به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار و عوامل محیطی گزینه‌ای ایده‌آل برای پل‌ها و سازه‌های عظیم است.

5. سنگ

برخی سنگ‌ها که از دل زمین استخراج می‌شوند به دلیل ویژگی‌های مقاومتی خود در برابر فرسایش و تحمل فشار، به‌عنوان یک گزینه مناسب در پروژه‌های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سنگ‌ها معمولاً در نمای ساختمان‌ها و در ساخت فونداسیون‌ها و پله‌ها به کار می‌روند. این مصالح با زیبایی طبیعی و دوام بالا می‌توانند به پروژه‌های ساختمانی زیبایی و استحکام ویژه‌ای ببخشند.

کاربردها:

• استفاده در نمای خارجی ساختمان‌ها برای جلوه‌های زیبا و مقاوم

جذابیت بصری و دوام بالای سنگ‌ها آن‌ها را به انتخابی محبوب برای نمای ساختمان تبدیل کرده است.

• بهره‌برداری در فونداسیون‌ها و پایه‌های ساختمان برای ایجاد استحکام بیشتر

در برخی سازه‌ها، از سنگ‌های مقاوم برای تقویت پی استفاده می‌شود.

• به‌کارگیری در ساخت پله‌ها و محوطه‌سازی

سنگ برای زیباسازی و افزایش دوام مسیرهای عبوری نیز کاربرد دارد.

6. کاشی

کاشی از مصالح پرکاربرد در صنعت ساختمان‌سازی است که از خاک رس یا ترکیبات معدنی مشابه تهیه می‌شود و پس از فرم‌دهی و پخت در کوره، به شکل قطعاتی نازک و مقاوم برای پوشش سطوح مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مصالح در دو نوع لعاب‌دار و بدون لعاب، خواصی همچون مقاومت بالا در برابر رطوبت، تنوع رنگ و طرح، سطح صاف و قابلیت شست‌وشو دارند و به‌همین دلیل، در بسیاری از فضاهای داخلی و بیرونی ساختمان قابل‌استفاده هستند.

کاربردها:

• کف فضاهای مرطوب مانند سرویس‌های بهداشتی و حمام
• نمای داخلی آشپزخانه به‌عنوان کاشی بین‌کابینتی
• نمای خارجی و سطوح در معرض عوامل جوی
• محوطه‌سازی و پوشش کف حیاط، راه‌پله‌ها و پارکینگ‌ها
• استخرها، سونا و فضاهای خاص صنعتی

7. سرامیک

سرامیک از خاک رس، فلدسپات و سایر مواد معدنی طبیعی تهیه و در دمای بالا پخته می‌شوند. سرامیک به دلیل داشتن سطحی صاف، مقاوم در برابر رطوبت، حرارت و مواد شیمیایی، به عنوان یکی از انتخاب‌های پرکاربرد در طراحی داخلی و خارجی ساختمان‌ها مطرح است. این مصالح علاوه‌بر مقاومت بالا، به دلیل تنوع در طرح، رنگ و بافت، امکان هماهنگی با سبک‌های مختلف معماری را فراهم می‌آورد.

کاربردها:

• پوشش کف در فضاهای داخلی مسکونی و تجاری
• پوشش دیوارهای داخلی و خارجی برای ارتقا دوام و زیبایی
• نمای خارجی ساختمان در مناطق با رطوبت یا تغییرات دمایی بالا
• استفاده در پیشخوان و سطوح کاری آشپزخانه

8. شیشه

شیشه با ترکیب موادی مانند سیلیس، سدیم و کلسیم در دمای بالا ساخته می‌شود و به‌دلیل ویژگی‌هایی مانند عبور نور، کاهش اتلاف حرارت و عایق بودن در برابر صدا، کاربرد زیادی در بهبود روشنایی، کنترل دما و کاهش آلودگی صوتی دارد.

کاربردها:

• استفاده در نمای خارجی ساختمان‌ها برای افزایش نور طبیعی
• استفاده در پنجره‌ها و درهای دوجداره برای عایق‌بندی حرارتی و صوتی
• استفاده در پارتیشن‌های داخلی جهت تفکیک فضا بدون ایجاد حس محدودیت

9. چوب

چوب که از بافت تنه درختان به‌دست می‌آید، یکی از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی مورد استفاده در ساخت‌وساز به‌شمار می‌رود. این مصالح به‌دلیل وزن سبک، مقاومت مناسب و ظاهر زیبا، جایگاه خاصی در معماری سنتی و مدرن دارند.

این ماده به دو شکل طبیعی و فرآوری‌شده (مصنوعی) استفاده می‌شود؛ چوب طبیعی، بافت و رنگ اصیل دارد؛ در حالی که چوب مصنوعی با داشتن مقاومت بیشتر در برابر رطوبت، حرارت و حشرات، انتخابی بادوام‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر برای کاربردهای ساختمانی است.

کاربردها:

• استفاده در طراحی داخلی به عنوان کف‌پوش، دیوارپوش و پوشش سقف
• استفاده در نمای خارجی ساختمان‌ها برای ایجاد جلوه‌ای طبیعی
• استفاده در ساخت راه‌پله، درب، پنجره و عناصر تزئینی داخلی

10. گچ

گچ که از پخت و آسیاب سنگ گچ به‌دست می‌آید و به‌دلیل خواص فیزیکی منحصربه‌فرد خود، سال‌هاست به‌عنوان یکی از مصالح پایه در صنعت ساخت‌وساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. گچ به‌دلیل گیرش سریع، سطح صاف، رنگ روشن و اجرای آسان، از مصالح پرکاربرد در نازک‌کاری داخل ساختمان‌هاست. انواع مختلف گچ مانند گچ سفیدکاری، میکرونیزه، گیپتون و عاج، باعث شده‌اند این متریال در شرایط و سطوح گوناگون به‌خوبی قابل استفاده باشد.

کاربردها:

• استفاده در سفید کاری دیوارها و سقف ساختمان
• ساخت پنل‌ها و قطعات پیش‌ساخته‌ دکوراتیو گچی

استفاده به‌عنوان ملات